Dick van Steenis is meer dan 35 jaar voorganger geweest. Hij gaf onder andere bijna 17 jaar leiding aan Pinkstergemeente ‘Kom en Zie’ in Rotterdam. In al zijn jaren als voorganger heeft Van Steenis veel mooie momenten, maar ook veel momenten van lijden van dichtbij meegemaakt. Wanneer mensen dierbaren verloren, was het zijn taak om troostende woorden te bieden en mensen bij te staan. Ook op persoonlijk vlak is de dood verschillende keren erg dichtbij gekomen. 25 jaar geleden verloor hij zijn eerste vrouw en negen jaar geleden had hij een hartstilstand waarbij hij zijn laatste levensadem uitblies. Wonder boven wonder kwam hij na een reanimatie van een half uur weer tot leven. Nu heeft hij een boek geschreven met de titel: ‘De dood is abnormaal’. Met Revive sprak hij over omgaan met de dood, maar ook over het geschenk van het leven dat ons allemaal gegeven is.
“Ik heb mijn boek ‘De dood is abnormaal’ genoemd, omdat christenen er vaak naar neigen om de dood te verromantiseren”, vertelt Van Steenis. “Er worden soms te gemakkelijk dingen gezegd als: ‘Die persoon is nu in de hemel bij God’. Daarbij wordt minder rekening gehouden met de achterblijvers. Voor hen is het gemis heel moeilijk. Dat verdriet heeft een plaats nodig. Het is daarom goed niet te gauw (goedbedoelde) christelijke antwoorden te geven.
Dat heb ik uit ervaring zelf ook moeten leren. Ik werd jong voorganger en werd in die rol veel met lijden geconfronteerd. In de begintijd probeerde ik nog mensen te troosten met allerlei dingen die wel waar zijn, maar niet hielpen in het verwerken van het verdriet.”
Job
“In Job 6:2 staat het heel mooi verwoord. Jobs vrienden komen ook met allemaal goedbedoelde christelijke antwoorden die hem niet helpen in het verdriet. Job zegt dan: ‘O, dat mijn verdriet toch goed gewogen werd, en men mijn leed in een weegschaal daarnaast legde!’ Als het ware zegt hij daarmee: ‘Wat jullie zeggen is wel waar, maar het helpt mij niet in mijn verdriet.’
Dat laat zien dat je theologische antwoorden kunt geven waar geen speld tussen te krijgen valt, maar dat dit niet helpt. Het laat zien dat je niet met pasklare antwoorden moet komen, maar dat begrip hetgeen is wat nodig is. Als je mensen wilt troosten, kun je soms de neiging hebben vanuit je hoofd te praten, maar je moet eigenlijk vanuit je hart praten.”
Persoonlijke ervaringen
“Wat ik door de tijd heen geleerd heb, is dat wanneer iemand overleden is, ik de achterblijvers probeer te helpen vanuit mijn persoonlijke ervaringen. Van daaruit weet ik ook dat mensen met verdriet niet op pasklare antwoorden zitten te wachten, maar dat ze graag hun verhaal kwijt willen.
25 jaar geleden, toen mijn vrouw overleed, was ik dankbaar voor mensen bij wie ik mijn verhaal kwijt kon. Ik heb mijn verdriet onder andere verwerkt door erover te praten. Er waren bijvoorbeeld mensen die me uitnodigden om te komen eten en dan was er aandacht voor mijn verdriet.”
“je kunt niet voorbij gaan aan wat er aan de opstanding vooraf ging.”
Schreeuw om begrip
“De titel van het boek, ‘De dood is abnormaal’, heeft ook te maken met het niet komen met pasklare antwoorden, maar ruimte durven geven aan verdriet. Het is eigenlijk een schreeuw om begrip te hebben voor het verdriet. De dood is niet iets normaals dat je met mooie antwoorden kunt beredeneren. Het is abnormaal en blijft abnormaal, daarom mag er ruimte zijn voor de verwerking van verdriet.
Dat zie je ook terug in de principes van de kruisiging en opstanding van Jezus. De opstanding van Jezus is niets zonder het kruis. Het kruis kan niet zonder de opstanding en de opstanding kan niet zonder het kruis. Je kunt niet voorbij gaan aan wat er aan de opstanding vooraf ging, toen Jezus riep: ‘Mijn God, Mijn God, waarom hebt U Mij verlaten?’Je moet het in zijn context plaatsen.
Toen ik nog jonger was, dacht ik altijd ongenuanceerd: het goede is van God en het kwade van de duivel. Alles leek heel zwart wit. Nu zet ik eerder een komma dan een punt. Je hoeft niet altijd alle antwoorden te hebben. Soms begrijp je dingen niet. Dan mag er ruimte voor verdriet zijn.”
Troost
“Als er geen ruimte voor verdriet is, is er ook geen ruimte voor troost. Als er geen verdriet mag zijn, ga je met theoretische antwoorden proberen troost te geven en dat werkt niet. Er moet dus ruimte zijn voor verdriet, maar daarbij kun je dat verdriet niet loskoppelen van de troost van God. Waar verdriet is, is altijd troost van God.
Toen mijn eerste vrouw overleed, heb ik door het verdriet heen, ook die troost van God ervaren. Er kwam een rust over mijn leven die bovennatuurlijk was. Het was het grootste dieptepunt in mijn leven, maar ik heb God nog nooit zo dichtbij ervaren.”
Geschenk
“Toen ik negen jaar geleden een hartstilstand kreeg, heb ik tien dagen op de IC gelegen. Op een gegeven moment blies ik mijn laatste adem uit, maar ben ik daarna toch weer tot leven gekomen. Nu besef ik des temeer dat het leven niet je bezit is, maar een geschenk. Ik wil een zinvol leven leiden en wil de tijd die ik nog krijg, goed besteden. Daarom preek ik nog bijna elke zondag en heb ik een boek geschreven.
Soms ontmoet ik mensen van over de negentig die zeggen: ‘Waarom ben ik hier eigenlijk nog?’ Maar ik weet dat zolang je nog op deze aarde bent, er een reden voor is en dat het niet doelloos is. Ik ben nu 73, maar wil bewust leven. Ik heb een open hand naar God toe en vraag Hem dat als Hij me ergens hebben wil, Hij me dat laat zien. Ik ben blij en dankbaar en geniet van mijn gezin en van de dingen in de kerk.”
Bloei en groei
“Veel mensen voelen zich minderwaardig en kijken naar: wat kan ik niet? Maar ik zeg: ga bezig met wat je wel kunt. Bloei en groei met wat God je gegeven heeft. Zoveel mensen laten zich leven. Zorg er daarom voor dat je vandaag bewust leeft. Het leven is te kostbaar om zomaar door je handen te laten glippen.
Wij denken vaak dat God alleen geweldige, bijzondere mensen gebruikt en hebben vaak een soort ideaalbeeld van de gelovigen in de Bijbel. We neigen ernaar te denken dat zij super christenen waren en wij daar lang niet aan kunnen voldoen. Maar zij waren gewone mensen net als wij.
Daarom wil ik mensen aanmoedigen: leef bewust. Probeer je over te geven aan wat God met je leven wil, of je nu vijftig, zeventig of negentig bent. Sta met blijdschap in het leven.”
Klik hier voor meer info of om het boek ‘De dood is abnormaal’ te bestellen.