In het vorige artikel (klik hier) hebben we het gehad over God en schuldgevoel en schaamte. Beide waren – anders dan schuldbesef – aanklachten die je verder bij God vandaan brengen. Angst daarentegen is een natuurlijke emotie die jou soms gewoon heel praktisch vertelt: ‘De vorige keer dat je dit gedaan hebt, liep het niet zo goed af. Zou je dat nu wel doen?’ Toch kan angst ook heel belemmerend werken in onze relatie met God en het komen tot onze bestemming. We bespreken wat angst is en hoe je ermee kunt omgaan.
Wat is ‘angst’?
“Angst is een emotie die je nodig hebt om te bepalen wat je nodig hebt. Het kan daarom gewoon gezond zijn, als een natuurlijke reactie op gevaar. Het helpt je om goed en fout te onderscheiden: het maakt je voorzichtiger en het geeft dus ook dat je vaak langer leeft. Samengevat: Het is een zelfverdedigingsmechanisme.” Sommige angsten kun je overwinnen door toch te doen waar je bang voor bent. Dat geeft minder spanning in een soortgelijke situatie: je ontdekt dat de activiteit niet altijd fout hoeft te gaan.
Angst kan je gaan belemmeren om te doen waarvoor je gemaakt bent.
Wat is de impact van angst?
Sommige mensen gaan echt gebukt onder angst. “Een op de zeventien mensen in Nederland is gediagnosticeerd met een angststoornis. Daarnaast hebben veel mensen een angst waar ze niets vanaf weten. Ik was bijvoorbeeld altijd heel bang dat mensen die dichtbij stonden me niet aardig vonden. Daardoor kon ik me intens afgewezen voelen.” Ook kan er sprake zijn van een fobie. Dat is een overmatige angst, zonder duidelijke redenen, voor specifieke zaken of situaties. “Op dat moment is angst geen hulpmiddel meer, het wordt destructief en werkt verlammend. Het gaat je belemmeren om te doen waarvoor je gemaakt bent.”
We denken te klein van God waardoor we niet durven vertrouwen op wie Hij is.
Wat kunnen we hierover leren vanuit de Bijbel?
“Een van de eerste voorbeelden in de Bijbel over wat angst kan doen, vinden we in Exodus 14.” Het volk Israël is net uit Egypte vertrokken en onderweg naar het beloofde land. Ze staan voor de Schelfzee (Rode Zee) en lijken niet verder te kunnen. Van de andere kant komt de Farao aangestormd om iedereen weer terug te voeren naar Egypte. “Het volk verstart en wordt echt bang. Mozes daarentegen blijft super kalm – omdat Hij de instructies van God zelf had gekregen en het hart van de Vader persoonlijk kende. Hij had duidelijk gezien hoe God werkt en dat God betrouwbaar en betrokken is. Daarom kon hij in deze situatie wel op God vertrouwen.” Dat vertrouwen missen we vaak: “We denken te klein van God waardoor we niet durven vertrouwen op wie Hij is.”
Daarnaast staat er 365 keer in de Bijbel ‘Vrees niet!’. “Dat is voor elke dag een keer. Daarvan kunnen we leren dat we vandaag niet bang hoeven te zijn, maar morgen ook niet.”
Wat wil God hierin doen?
Tegelijkertijd betekent dit niet dat je geen angst mag voelen, of dat je niet bang mag zijn. “Maar het hoeft niet. We hebben geen geest van angst gekregen, maar een geest van kracht, liefde en bezonnenheid (2 Tim. 1:7).” We mogen leren om te vertrouwen en hierin te groeien. “Daarin is het belangrijk dat we een relatie opbouwen met Jezus. Je mag ontdekken wie je bent in Hem en welke liefde Hij voor jou heeft. Hij is een goede Vader die naar ons verlangt en ons geeft wat we nodig hebben.”
Hij is erbij: Hij wil luisteren naar jouw belevingen en ervaringen.
In Johannes spreekt Jezus over de Heilige Geest als ‘Parakletos’ (o.a. Joh. 14:16). Dat is een begrip waarvan we de vertaling niet goed weten. Sommigen vertalen het met Trooster (Comforter), anderen met Mee-wandelaar of Metgezel. “Hij is erbij: Hij wil luisteren naar jouw belevingen en ervaringen. Niet om altijd meteen met een oplossing te komen, maar wel om je een ander perspectief aan te bieden.” Precies zoals Jezus deed met de Emmaüsgangers (Luk. 24:13-36).
Wat kunnen we hierin zelf doen?
“Ontken angst niet: luister naar je gevoelens. Maar toets ze daarna wel aan de waarheid. Dat kan de realiteit zijn, of de Bijbel.” In de wereld raden ze mensen met angstproblemen aan om ‘cognitieve gedragstherapie’ te doen. “Eigenlijk is dat gewoon een seculiere vorm van het Bijbelse vernieuwen van je denken (Rom. 12:2).” Angsten ontstaan vaak in je kindertijd, of door heftige gebeurtenissen die je overkomen. “Daardoor vormen zich bolwerken in je denken, die je meeneemt in de rest van je leven. Het is belangrijk om deze bolwerken neer te halen (2 Kor. 10:3-5). Je mag de leugens in je denken ontmaskeren en je overtuigingen toetsen aan de waarheid.”
Een sleutel daarin is het delen van je worsteling: net als een worsteling met schuld en schaamte, hoef je angst niet alleen te dragen. Discipelschap is een omgeving waarin je dit met iemand samen kunt doen. “De ander kan meekijken in je leven en je helpen ontdekken wat belemmert dat jij in je volle potentie gaat wandelen. Je mag je overtuigingen ‘herprogrammeren’ naar je nieuwe identiteit in Christus en leren om los te laten en (God) te vertrouwen. Dat kunnen we niet vanuit onszelf, maar alleen in relatie met Jezus.”
